صنعت فولاد یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین صنایع ایران و جهان محسوب می‌شود و فعالیت بسیاری از صنایع دیگر مانند خودروسازی، کشتی‌سازی، پتروشیمی، ساختمان‌سازی و… به آن وابسته است. میلگرد به عنوان یکی از مهم‌ترین محصولات فولادی، توانسته به یک کالای استراتژیک تبدیل شود و با نوسانات قیمت خود، در قیمت محصولات صنایع وابسته و بازارهای مهمی مانند بازار مسکن دخالت پیدا کند. بنابراین، فراز و نشیب‌های قیمت و میزان تولید و عرضه آن، برای طیف گسترده‌تری از جامعه مهم است. با توجه به اهمیت میزان تولید و عرضه مقاطع فولادی در قیمت آن‌ها، در ادامه به تحلیل تولید میلگرد در سال 1401 می‌پردازیم.
عوامل مؤثر بر میزان تولید مقاطع فولادی
همواره ایران به عنوان یکی از تولیدکنندگان برتر محصولات فولادی در دنیا شناخته شده است. این موفقیت را می‌توان مدیون معادن متعدد، انرژی و سوخت ارزان‌قیمت نسبت به سایر کشورها و وجود نیروی کار متخصص دانست. به این ترتیب، تداوم فعالیت و پیشرفت صنعت فولاد و رشد میزان تولید نیز به همین عوامل وابسته هستند. به عنوان مثال، در سال گذشته شاهد قطعی‌های مداوم برق و عدم تأمین انرژی مورد نیاز برای تولید محصولات فولادی بودیم. بنابراین، میزان تولید در تابستان سال 1400 رشد چشمگیری نداشت.
قیمت نفت خام به عنوان سوخت اصلی برای تولید مقاطع فولادی، تأثیر قابل توجهی در میزان تولید و عرضه آن‌ها دارد. با کاهش قیمت نفت خام، هزینه‌های تولید کاهش می‌یابد و تولیدکنندگان به تولید حجم بیشتری از محصولات تشویق می‌شوند. علاوه بر این موارد، فاکتورهای دیگری مانند میزان تقاضا از طرف بازار داخلی و صنایع وابسته و همچنین تقاضای بازار جهانی نیز می‌توانند در میزان تولید و عرضه دخیل باشند.
از جمله مثال‌های تأثیر تقاضای بازار جهانی، میزان تقاضای چین به عنوان یکی از بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان مقاطع فولادی است. این کشور با حجم بالایی از پروژه‌های عمرانی می‌تواند قیمت فولاد را در سطح جهانی تغییر دهد. در بازار داخلی نیز به واسطه پروژه‌های ساختمانی و عمرانی در فصول گرم سال، از ابتدای بهار شاهد افزایش تقاضا برای محصولاتی مانند تیرآهن و میلگرد هستیم. با افزایش تقاضا و برای تأمین نیاز بازار، حجم تولید افزایش پیدا می‌کند. بنابراین، افزایش تقاضا در ساخت‌وساز به عنوان یکی از اصلی‌ترین صنایع وابسته، می‌تواند حجم تولید را تحت تأثیر قرار دهد.
تولید میلگرد در سال 1401
طبق بررسی‌های انجام‌شده، تولید محصولات فولادی در سال 1401 به نسبت سال گذشته رشد چشمگیری داشته است. نتیجه این بررسی‌ها، نشان‌دهنده افزایش 15 درصدی حجم تولید، تنها در سه ماه ابتدایی سال است. در این میان، میزان تولید مقاطع طویل مانند میلگرد طی 4 ماه ابتدایی سال رشد 11 درصدی نسبت به زمان مشابه در سال 1400 را تجربه کرد. این در حالی است که میزان تولید میلگرد در سال 1400 نسبت به سال 1399 رشد منفی داشت. آمارها نشان می‌دهند که حجم میلگرد تولیدی در سال 1400، 4 درصد کمتر از سال 1399 بوده است. این اختلاف حجم تولید در ماه‌های شهریور و مرداد که کارخانه‌ها با مشکل قطعی برق مواجه بودند، بیشتر به چشم می‌خورد.
با شروع فصل‌های گرم سال، به‌رسم هرساله شاهد افزایش تقاضا برای آرماتورها بوده‌ایم. افزایش نیاز بازار، اصلی‌ترین محرک برای افزایش حجم تولیدات است. بنابراین، بیش از 50 کارخانه در سراسر کشور فعالیت خود را افزایش دادند تا در مقایسه با ماه‌های سرد سال، حجم بیشتری را به بازار عرضه کنند. قیمت میلگرد در سال 1401 نسبت به سال گذشته تغییر و نوسان چندانی نداشته است. رد پای افزایش حجم تولید آرماتور را نیز در این افزایش قیمت می‌توان مشاهده کرد.
با توجه به خبرهای مرتبط با برجام و قیمت دلار، بازار آهن‌آلات دچار رکود شد. بسیاری از خریداران در این شرایط دست نگه داشتند و به انتظار تداوم روند کاهشی قیمت میلگرد نشستند. به این ترتیب، حجم زیادی از مقاطع فولادی در بازارها و انبارها انباشته شد. کاهش تقاضا و نزدیک شدن به ماه‌های سرد سال می‌توانند محرک‌هایی باشند که حجم تولیدی میلگرد در ماه‌های سرد سال را کاهش دهند.
اهمیت تولید میلگرد در قیمت آن
عوامل متعددی مانند نرخ تورم، قیمت دلار، شرایط سیاسی کشور، قیمت سوخت و… وجود دارند که می‌توانند قیمت آرماتور را دستخوش تغییر کنند. در این میان، تناسب میان میزان عرضه و تقاضا به عنوان یکی از بازیگران اصلی، در تعیین قیمت میلگرد ایفای نقش می‌کند. کاهش تولید با وجود تقاضای بالا در فصول گرم سال، افزایش قیمت را به دنبال دارد. بنابراین، حجم تولید برای تأمین نیاز مصرف‌کنندگان در ماه‌های ابتدایی هرسال افزایش پیدا می‌کند.
معمولاً درصورتی‌که حجم تولیدشده مازاد بر میزان نیاز بازار باشد، صادرات به کشورهایی مانند عراق، ترکیه، ارمنستان و… انجام می‌شود. به این ترتیب، افزایش تقاضا در بازارهای خارجی نیز می‌تواند به افزایش حجم تولید میلگرد و درآمد ارزی کشور کمک کند. در مقابل، کاهش تقاضا در بازارهای داخلی و خارجی را داریم که منجر به کاهش تولید می‌شوند. این روند کاهشی به دلیل عدم بازگشت سرمایه و همچنین تلاش برای حفظ ارزش محصولات انجام می‌شود.
با رشد میزان تولید، واردات میلگرد کاهش یافت!
اگرچه میزان صادرات فولاد نسبت به سال گذشته تغییری نداشته، اما میزان واردات کاهش یافته است. کاهش واردات می‌تواند 3 علت اصلی داشته باشد:
- افزایش حجم تولید توسط تولیدکنندگان داخلی
- کاهش تقاضای مصرف‌کنندگان داخلی
- افزایش کیفیت محصولات
طبق نظر کارشناسان آیین صنعت، افزایش تولید محصولات باکیفیت در داخل کشور توانسته است جایگزین بسیار مناسبی برای محصولات وارداتی به وجود بیاورد. محصولات داخلی به مرور زمان، جای نمونه‌های خارجی را می‌گیرند و هزینه‌های ساخت‌وساز و قیمت مسکن را کاهش می‌دهند. با توجه به بررسی‌های انجام‌شده، میزان تقاضا در سال 1401 در مقایسه با سال‌های گذشته کاهش چشمگیری داشته است. دلیل این امر را می‌توان کاهش قدرت خرید مردم و ساخت‌وساز دانست.
سخن پایانی
بر اساس نمودارهای قیمت میلگرد در سایت آیین صنعت، تناسب میان میزان عرضه و تقاضا نقش پررنگی در تعیین قیمت در بورس کالا و بازار آزاد دارد. بنابراین، بررسی و پیش‌بینی میزان تولید میلگرد آجدار و میلگرد ساده می‌تواند به پیش‌بینی قیمت آن در ماه‌های گذشته کمک کند. به همین دلیل، تحلیل تولید میلگرد در سال 1401 علاوه بر فعالان بازار آهن‌آلات می‌تواند دغدغه خریداران و مصرف‌کنندگان نیز باشد.
